Wielka Brytania: konsultacje dot. nowej polityki otwartości UKRI

UK Research and Innovation (UKRI) to brytyjska agencja rozdzielająca publiczne środki na naukę i badania. W jej skład wchodzi 7 rad ds. badań, Innovate UK (agencja ds. innowacji) i Research England (organ nadzorujący działania UKRI i finansowanie badań prowadzonych na brytyjskich uczelniach), a łączny budżet jakim dysponuje to 7 miliardów funtów. Organizacja wspiera otwarty dostęp do wyników badań na zasadach umożliwiających ich ponowne wykorzystanie w możliwie najszerszy sposób. W ostatnim czasie przyjęta przez UKRI polityka otwartości poddana została rewizji, a propozycja nowych wytycznych, wspólnych dla wszystkich wchodzących w jej skład agend, przedstawiona została do publicznych konsultacji.

W ogłoszonym dokumencie znalazły się m.in. zapisy dotyczące publikacji książkowych, zgodnie z którymi wszystkie monografie, rozdziały w monografiach i prace zbiorowe, zawierające wymagane oznaczenie finansowania przez UKRI, od stycznia 2024 roku mają być udostępniane w sposób otwarty, chyba że zawarta przed tą datą umowa uniemożliwia spełnienie tego warunku. Propozycja dotyczy wersji wydawcy lub wersji zaakceptowanej do druku. Umieszczenie wymienionych typów publikacji w otwartym dostępie, na platformie online lub w otwartym repozytorium instytucjonalnym, ma być obowiązkowe w okresie maksymalnie do 12 miesięcy od publikacji, z przyznaniem preferencji ich natychmiastowemu udostępnieniu. Zalecana licencja to CC-BY, za dopuszczalną uznano również CC BY-ND.

Proponowane rozwiązanie dopuszcza wiele różnych modeli finansowania publikacji książkowych w otwartym dostępie, w tym umowy konsorcyjne, subskrypcje, opłaty za publikację (book processing charges, BPC), crowdfunding czy modele freemium. Możliwe ma być też deponowanie zrecenzowanych wersji zaakceptowanych przez wydawcę (post-peer-reviewed author’s accepted manuscript) po upływie okresu embarga, bez preferowanej drogi otwartego dostępu.

Szczegóły

Utworzono: 2020-03-18

Małgorzata Waleszko

Jak angażować naukowców w zarządzanie danymi badawczymi?

Zarządzanie danymi badawczymi staje się jedną z kluczowych umiejętności pozwalających na zapewnienie większej otwartości, rzetelności i integralności badań naukowych oraz długoterminowe zarządzanie wiedzą w instytucji naukowej. Rozwijaniem kompetencji w tym obszarze pasjonują się jednak najczęściej bibliotekarze, aktywiści działający na rzecz otwartej nauki i specjaliści od danych badawczych, nie zaś sami naukowcy. Taka diagnoza leży u podstaw publikacji „Engaging Researchers with Data Management: The Cookbook” wydanej w październiku 2019 roku (otwarty dostęp na stronie wydawcy).

Książka ma odpowiadać na problemy i bariery w promowaniu dobrych praktyk w zakresie zarządzania danymi badawczymi, w szczególności brak zaangażowania, motywacji i przekonania o potrzebie rozwoju kompetencji w tym obszarze. Składają się na nią 24 rozdziały z przykładami konkretnych strategii i działań, które mają na celu nie tylko zainteresowanie badaczy wspomnianym zagadnieniem, ale także wpisanie go w codzienną pracę naukowców czy w strategię wdrażania instytucjonalnych polityk otwartości.

Szczegóły

Utworzono: 2020-03-17

Natalia Gruenpeter

Narodowe Centrum Nauki wymaga zapewnienia otwartego dostępu do publikacji

Narodowe Centrum Nauki precyzuje plany przyjęcia polityki otwartego dostępu do publikacji naukowych powstających w ramach projektów badawczych. „Obowiązek zapewnienia otwartego dostępu do efektów realizacji zadań badawczych dotyczyć będzie projektów zakwalifikowanych do finansowania w konkursach ogłoszonych 15 czerwca br.” – czytamy w komunikacie zamieszczonym na stronie internetowej. To rezultat decyzji podjętych na lutowym posiedzeniu Rady Narodowego Centrum Nauki, ale także kolejny krok w zapowiadanych już wcześniej działaniach na rzecz otwartej nauki.

Jesienią 2018 roku Narodowe Centrum Nauki przystąpiło do Koalicji S zrzeszającej agencje finansujące badania naukowe, które dążą do wprowadzenia otwartego modelu komunikacji naukowej. Zgodnie z Planem S od stycznia 2021 r. wszystkie artykuły naukowe powstałe w ramach badań finansowanych przez koalicjantów mają być udostępniane w sposób otwarty natychmiast po&nbsppublikacji i bez żadnych barier finansowych, zgodnie ze ścieżkami publikacyjnymi wskazanymi w komunikacie NCN. Plan S zakłada ponadto zachowanie autorskich praw majątkowych przy twórcach, stosowanie licencji CC BY, a także wprowadzenie szeregu konkretnych wymogów w stosunku do czasopism naukowych, platform wydawniczych i repozytoriów. O szczegółach przeczytać można na stronie Koalicji S.

Narodowe Centrum Nauki podjęło ponadto działania w zakresie danych badawczych – w 2019 roku wprowadziło wymóg sporządzania planów zarządzania danymi badawczymi. W skróconej formie plan należy przygotować na etapie składania wniosku zgodnie z wytycznymi dla wnioskodawców.

Szczegóły

Utworzono: 2020-03-04

Natalia Gruenpeter

OpenStax Polska: Wierzymy, że otwarte zasoby edukacyjne są przyszłością edukacji

W roku 2020 obchodzimy w Polsce Rok Fizyki, którego celem jest uhonorowanie osiągnięć polskich fizyków oraz docenienie cywilizacyjnego znaczenia tej dziedziny. Z tej okazji zaplanowaliśmy publikację cyklu materiałów na temat otwartej komunikacji naukowej w fizyce. Pierwszy tekst ukazuje się podczas Tygodnia Otwartej Edukacji i poświęcony jest otwartym zasobom edukacyjnym, w szczególności bezpłatnym podręcznikom „Fizyka dla szkół wyższych” wydawanym przez OpenStax Polska.

Do rozmowy zaprosiliśmy Paulinę Szczucińską, menedżerkę projektu.

Dlaczego podręczniki do fizyki zostały przetłumaczone jako pierwsze? Czy taka decyzja była poprzedzona jakąś diagnozą w tym obszarze?

W działalności wydawniczej OpenStax Poland zajmujemy się adaptacją wybranych podręczników opublikowanych przez amerykańską fundację OpenStax. Tak właśnie było z podręcznikiem „Fizyka dla szkół wyższych”, który jest polską adaptacją podręcznika „University Physics”. Nasze działania są skoncentrowane na pomocy studentom w nauce poprzez usuwanie barier w dotarciu do wysokiej jakości podręczników.

Szczegóły

Utworzono: 2020-03-04

Natalia Gruenpeter